Aktif Paratoner Genel Bilgi

Araştırma yıldırımdan korunma konusunun ana konusudur. Yıldırım olağanüstü doğa olayını modellemek çok zor olduğundan bu işlemi bir seri test ile desteklemek gerekmektedir.

Bu testler ;

  • Laboratuvar testleri,
  • Saha testleri olarak ayrılabilir.

Laboratuvar testleri

Laboratuvar testleri standartlaştırılmış bir voltaj dalgası oluşturan jeneratörler ile yapılır. Bu dalga, negatif yüklü bir aşağı akım oluştuğunda Hava Terminalinin (Paratoner başlığı) bir yukarı akım oluşturması için gerekli şartların oluşturulmasını sağlar. Bu test Erken Akış Uyarı Sistemi ile çalışan bir Hava Terminalinin standart bir Franklin çubuğu ile karşılaştırılmasını sağlar.

Erken Emisyon Testi için yeterli bir yükseklikte bir plaka yıldırım oluşturabilecek bulut yükünü taklit etmek üzere toprak bağlantısı yapılmış bir Hava Terminalinin üzerine konumlandırılır. Plaka, toprak hattı ve plaka arasında yüksek gerilim oluşturacak şekilde bir akım ile yüklenerek deşarj zamanı gözlenir.

Deşarjın (oluşturulan sanal yıldırımın) başlama zamanı, ESE Hava Terminalinden geçen akımı gözlemleyerek ya da düşük hızlı fotoğraf tekniği ile gözlemlenir.

Bu test önce basit çubuk (Franklin çubuğu) üzerine atım yapılarak zaman ölçümü yapılması, ardından ESE Hava Terminaline atım yapılarak zaman ölçümü yapılması şeklinde gerçekleştirilir. Bu iki yakalama arasındaki zaman DT Erken Uyarı Akış Sistemi Kazanımı olarak adlandırılır. Bu değer ESE Hava Terminalinin yararlılığı olarak da adlandırılır. 

ese-srat.pngÇok sayıda yapılan testler ile oluşturulan grafikte basit çubuk ve ESE Hava Terminali arasında kaydedilen değerlerde ciddi farklılıklar olduğunu gözler önüne sermektedir.

Yapılan testlerde ESE Hava Terminallerinin Basit Franklin Çubuğuna (SRAT) göre yıldırımı daha erken yakalamasının yanında çalışma sisteminin daha kararlı olduğu açıkça görülmektedir.

 

 

 

ESE Hava Terminalleri için hazırlanmış olan NFC 17 102 standartlarının EK C test prosedürleri laboratuvar ortamında daha güvenilir ve üretken veriler elde edilmesini sağlamıştır.

Eşdeğer geometrik ve elektriksel şartlarda yapılan testler sonrasında SRAT ve ESE Hava Terminalleri tarafından yıldırım yakalamak için oluşturulan yukarı akımları arasındaki farklar yandaki diyagramda gösterilmiştir.

Görüldüğü üzere SRAT üzerine gelen yıldırım darbe akımının toprağa boşalması ESE’den farklı olarak darbeli olmaktadır. Ayrıca yukarı akımın gözlendiği anda ESE Hava Terminalinde oluşan akımın SRATye göre daha fazla olduğu da gözlemlenmiştir.

 

 

 

NFC 17-102 Srandart Gereksinimleri;

NFC 17-102 Standardının son versiyonunda (2011) ESE Hava Terminalleri ile ilgili şartlar önemli ölçüde güçlendirilmiştir.

ESE Hava Terminalleri(ESEAT) bu son standart ile birlikte çok daha inandırıcı ve zor testlerden geçmek zorunda kalmıştır. Bu testler ESE Hava Terminallerinin doğal şartlarda karşılaşacağı zorlukların laboratuvar ortamında test edilmelerini sağlamıştır.

ESEAT artık aşağıdaki testlerden geçmek zorundadır;

  • Markalama testleri,
  • Boyut testleri,
  • Çevresel koşul testleri,
  • 100 kA akım dayanma testi,
  • Kazanım zaman testleri.

Bu son versiyon testleri ESE Hava Terminallerinin daha zorlu ortamlarda çalışabilirliğinin test edilebilmesi için daha önceki test prosedürüne göre çok daha zorlaştırılmıştır.

Çok önemli bir husus da ESE Hava Terminalleri dışında hiçbir yıldırımdan korunma sistemi için bu denli zor ve katı standart bulunmamasıdır.

Bu gereksinimler ESE Hava Terminallerinin güvenilirliğini desteklemektedir.

 

 

Paratoner